آن دوران، دورانى است كه وعده هاى خداوند درباره ى خلافت مؤمنان و امامت مستضعفان و وارثت صالحان، عملى مى گردد و جهان با قدرت الهى آخرین پرچمدار عدالت و توحید، صحنه ى شكوه مندترین جلوه هاى عبادت پروردگار مى شود.
در احادیث مختلف، گوشه هایى از عظمت آن دوران به تصویر كشیده شده است. ما، با استفاده از این احادیث، برخى از كارهایى را كه امام زمان (عج) براى ایجاد جامعه اى متكامل و ایده ال، انجام مى دهند، اشاره مى كنیم:
1- حاكمیّت اسلام در سراسر هستى
بعد از ظهور امام زمان(علیه السلام) عدّه اى علیه آن حضرت وارد جنگ مى شوند و سعى خواهند كرد تا از تشكیل حكومت عدل الهى بر روى زمین ـ كه وعده ى آن، از سوى انبیا و امامان(علیهم السلام) داده شده است ـ جلوگیرى كنند. امام(علیه السلام) ابتدا، آنان را به راه حق دعوت خواهد كرد و اگر قبول نكردند، با آنان وارد كارزار مى شود و هرگونه فساد و كژى را نابود خواهد كرد.
امام باقر(علیه السلام) در تفسیر آیه ى (وَ قاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَهٌ وَ یَكُونَ الدِّینُ كُلُّهُ لِلّهِ);[1] مى فرماید: تأویل این آیه، هنوز نیامده است... پس زمانى كه تأویل آن فرا رسد، مشركان كشته مى شوند، مگر موحّد شوند و شركى باقى نماند.[2]
و در حدیث دیگرى مى فرماید: با مشركان جنگ مى كنند تا این كه موحّد شوند و شریكى براى خدا قرار ندهند. چنان (امنیتى حاصل) مى شود كه پیر زن كهنسال، از مشرق به مغرب مى رود، بدون آن كه كسى جلوى او را بگیرد.[3]
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: إذا قام القائم لایبقى أرض إلّا نودى فیها شهاده أنْ لا إله إلّا الله و أنّ محمّداً رسول الله;[4] زمانى كه قائم(علیه السلام) قیام كند، هیچ سرزمینى نمى ماند، مگر این كه نداى شهادتین (لا إله إلّا الله و محمّد رسول الله) در آن طنین اندازد.
2- احیاى قرآن و معارف قرآنى
امیرالمؤمنین(علیه السلام) با اشاره به قیام حضرت مهدى (عج) مى فرماید: كأنّی أنظر الى شیعتنا بمسجد الكوفه و قد ضربوا الفساطیط یعلّمون الناس القرآن كما اُنزل;[5] گویا شیعیان ما اهل بیت(علیه السلام) را مى بینم كه در مسجد كوفه گرد آمده اند و خیمه هایى برافراشته اند و در آن ها قرآن را آن چنان كه نازل شده است، به مردم یاد مى دهند.
بنابراین، محور حركت نهضت جهانى امام مهدى، قرآن است و آن حضرت با تعلیم قرآن، آن را سرمشق زندگى انسان ها قرار خواهند داد. حضرت على(علیه السلام) در بیان احوال زمان ظهور امام مهدى (عج) مى فرماید: (امام مهدى) هواى نفس را به هدایت و رستگارى برمى گرداند، زمانى كه مردم هدایت را به هواى نفس تبدیل كرده باشند، و رأى را به قرآن برمى گرداند، زمانى كه مردم قرآن را به رأى و اندیشه مبدل كرده باشند.[6]
3- گسترش عدالت و رفع ستم
مهم ترین شاخص قیام امام مهدى (عج) كه تقریباً در اكثر روایات مربوط به آن حضرت ذكر شده است، ریشه كن ساختن ظلم و ستم و فراگیر كردن عدل و قسط در سراسر گیتى است، به گونه اى كه مى توان ادعا كرد كه جمله ى «یملأ الأرضَ قسطاً وعدلا كما ملئت ظلماً و جوراً» كه در اكثر احادیث ذكر شده، هم تواتر لفظى دارد و هم تواتر معنوى.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: قیامت بر پا نمى شود، مگر این كه مردى از اهل بیت من كه اسمش شبیه اسم من است، حاكم شود و زمین را پر از عدل و قسط كند، همان گونه كه پر از ظلم و جور شده بود.[7]
4- گرایش دوباره به اسلام حقیقى
بعد از وفات پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) و واقعه ى سقیفه بنى ساعده، خلفا سعى كردند با منع نقل و تدوین احادیث پیامبر(صلى الله علیه وآله) از روشن شدن جایگاه اهل بیت(علیه السلام) ـ كه به عنوان مفسران دین اسلام و ثقل اصغر نقش هدایت جامعه را داشتند ـ جلوگیرى كنند و همین امر موجب شد تا انحرافات و گمراهى هایى كه دامن گیر سایر ادیان شده بود، در میان مسلمانان نیز شیوع یابد و برخى عناصر یهودى و مسیحى، با كمك دستگاه خلافت، اسلام را مطابق سلیقه ى خود و مناسب با منافع حاكمان توجیه و تفسیر كنند و موجب جدایى هر چه بیش تر مردم از اهل بیت(علیهم السلام) شوند. افرادى مانند تمیم دارى، وهب بن منبه، كعب الاحبار، ابوهریره، عروه بین زبیر، عبدالله بن عمر، ... با تفسیرهایى كه بیش تر با هواهاى نفسانى و خواسته هاى حاكمان مطابقت داشت از همان آغاز، موجب بروز برخى انحرافات و بعدها ایجاد فرقه هاى كلامى در زمان هاى بعد و... شدند و مردم را از چشمه ى علم اهل بیت(علیه السلام) محروم ساختند. به همین دلیل، آن گاه كه امام زمان(علیه السلام) قیام مى كند، به پیراستن دین اسلام از انحرافات و پیرایه هایى خواهد پرداخت كه از سوى منحرفان بر دین اسلام تحمیل شده است و مردم را به اسلامى كه پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن را ابلاغ كرده بود، دعوت خواهد كرد.
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: زمانى كه حضرت قائم(علیه السلام) قیام مى كند، مردم را مجدداً به اسلام فرا مى خواند و به امرى هدایت مى كند كه فراموش شد و جمهور از آن منحرف شده اند...[8]
5- فراوان شدن نعمت هاى دنیوى
یكى از مطالب مهم كه در احادیث مربوط به امام زمان (عج) بر آن تأكید شده است، وفور نعمت هاى مادّى در زمان حكومت امام مهدى(علیه السلام) است. پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله)مى فرماید: ... یظهر الله له كنوز الأرض و معادنها; خداوند، گنج هاى زمین و معادن آن را براى امام مهدى (عج) ظاهر خواهد كرد.[9]
از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده كه فرمود: ...هنگامى كه قائم ما قیام كند، آسمان، باران خود را فرو خواهد ریخت و زمین، گیاهان خود را خواهد رویانید... به گونه اى كه زن، میان عراق و شام راه خواهد رفت و همه جا بر روى گیاه پا خواهد گذاشت... .[10]
6- عمران و آبادى
امام زمان(علیه السلام) علاوه بر هدایت دینى، اجتماعى، سیاسى، به امور دنیوى نیز رسیدگى مى كند و به عمران و آبادى شهرها و روستاها خواهد پرداخت. امام باقر(علیه السلام) مى فرماید: فلا یبقى فی الأرض خراب الّا عُمَّر;[11] بر روى زمین، هیچ خرابى نخواهد بود، مگر این كه آباد خواهد شد.
مفضّل از امام صادق(علیه السلام) نقل مى كند كه آن حضرت فرمود: هنگامى كه قائم آل محمد(علیهم السلام) قیام كند، در پشت كوفه، مسجدى بنا خواهد كرد كه هزار در دارد و خانه هاى كوفه به نهر كربلا متصل خواهد شد.[12]
در حدیث دیگرى نقل شده كه امام مهدى(علیه السلام)راه ها را وسیع مى كند، آب هاى ناودان ها و فاضلاب ها را كه به راه هاى عمومى مى ریزد، قطع مى كند و چیزهایى را موجب راه بندان مى شوند، رفع مى كند. خلاصه، امور شهرى را سامان خواهد داد.[13]
7- تكامل علمى و عقلى مردم
امام مهدى (عج) با نهضت خود، درهاى رحمت را باز مى كند و موجب تكامل علوم و صنایع خواهد شد و علوم، چنان رشد و گسترش خواهد یافت كه همه شگفت زده خواهند شد.
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: علم، بیست و هفت حرف است. تمام آن چه انبیا آورده اند، دو حرف است و مردم، تا امروز، بیش از آن دو حرف نمى شناسند. هنگامى كه قائم ما(علیه السلام)قیام كند، بیست و پنج حرف را مى آورد و بین مردم توسعه خواهد داد و به دو حرف قبلى اضافه خواهد كرد تا بیست و هفت حرف كامل شود.[14]
این حدیث، نشانه ى سرعت و شتاب زدگى و گسترش و توسعه ى علوم در میان مردم است كه به دست امام مهدى (عج) صورت خواهد گرفت، به گونه اى كه در مدّت حكومت آن حضرت، مردم، بیش از دَه برابر آن چه را از زمان خلقت تا زمان قیام آن حضرت از علم به دست آورده بودند، به دست خواهند آورد.
در روایت دیگرى امام باقر(علیه السلام) مى فرماید: هنگامى كه قائم ما قیام كند، دست خود را بر روى سر بندگان خواهد گذاشت و بدین وسیله، عقل هاى آنان جمع مى شود و اخلاقشان كامل مى شود.[15]
از مجموع احادیث، استنباط مى شود كه براى انسان، در دوره ى حكومت امام مهدى (عج) تمام ایده آل ها و آرزوهاى حقّى كه دارد و ممكن است كه بر آن ها دست بیازد، تحقّق خواهد یافت و از نظر علمى، اخلاقى، اقتصادى، امنیتى، ... به كمال مطلوب خود، خواهد رسید.
[1]. انفال: 39.
[2]. بحارالأنوار، ج 52، ص 378.
[3]. همان، ج 52، ص 343.
[4]. همان، ج 52، ص 340.
[5]. همان، ج 52، ص 366.
[6]. نهج البلاغه، ترجمه و شرح علینقى فیض الاسلام، خ 138، ج 3، ص 424، مركز نشر آثار فیض الاسلام.
[7]. بحارالأنوار، ج 51، ص 81.
[8]. بحارالأنوار، ج 51، ص 30.
[9]. بحارالأنوار، ج 52، ص 323.
[10]. بحارالأنوار، ج 52، ص 322.
[11]. همان، ج 52، ص 191.
[12].همان، ج 52، ص 337.
[13]. همان، ج 52، ص 339.
[14]. بحارالأنوار، ج 52، ص 336.
[15]. همان.