پایگاه خبر ی تحلیلی صبح الوند:

غار علیصدر

موقعیت جغرافیایی

در روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودرآهنگ و 75 کیلومتری شمال غربی شهر همدان، یکی از عجایب طبیعی جهان و نمونه نادری از غارهای آبی قابل قایقرانی ، به نام "غار علیصدر " واقع شده است که با طول جغرافیایی 48 درجه و 18 دقیقه و عرض 35 درجه و 18 دقیقه، دارای ارتفاع 1900 متر از سطح دریاست.
امکان دسترسی به غار علیصدر از سه مسیر فراهم است:
1- همدان، لالجین به بیجار که جدیدالاحداث و مناسب تر است.
2- از تقاطع سه راهی پایگاه هوایی نوژه (همدان به رزن) .

3- از طریق همدان به صالح آباد .
غار علیصدر در ارتفاعات ساری قیه (صخره زرد) به وجود آمده است. در این کوه ، دو غار دیگر به نامهای سوباشی و سرآب وجود دارد، که به ترتیب 11 و 7 کیلومتر با غار علیصدر فاصله دارند. به لحاظ گسترش زیاد لایه های سنگ آهک متبلور در منطقه، امکان ارتباط بین غارهای علیصدر وجود دارد.

:: تاریخ پیدایش

زمین شناسان، قدمت سنگ های این کوه را به دوران دوم زمین شناسی، یعنی دوره ژوراسیک (190 تا 136 میلیون سال قبل) نسبت می دهند و شواهد به دست آمده از دورن غار حاکی از آن است که این غار پناهگاه انسانهای اولیه بوده است.
مردم روستای علیصدر و روستاهای اطراف، از قدیم الایام به وجود آن پی برده بودند و از آب آن بهره برداری می کرده اند، ولی هیچگاه کاربری گردشگری آن، مطرح نبوده است، تا اینکه در پنجم مهر ماه 1342 گروهی 14 نفره از اعضای هیئت کوهنوردی همدان، غار علیصدر را مورد بازدید و کاوش قراردادند. این عده، توانستند با وسایل ابتدایی مانند چراغ دستی و تیوب لاستیکی، مقداری در درون غار پیشروی کنند. بازدید این گروه در روزنامه های محلی منعکس شد و در سال 1346 با پخش خبر کشف یک غار شگفت انگیز و بی انتها در سطح رسانـه های ملی سیل محققـان ، کوهنوردان ، وعلاقمندان آثار طبیعی به سوی آن سرازیر شد.

در سال 1352 کوهنوردان همدانی، دهانه ورودی غار را به قطر 50 سانتیمتر تعریض نمودند و از سال 1354 استفاده عمومی از غار علیصدر آغاز شد. در آن زمان اهالی روستا مسافران را با چراغ دستی، قایق و پارو به دیدن قسمتهای ابتدایی غار می بردند.

:: چگونگی ایجاد

در نتیجه ترکیب آب حاصل از بارش قطرات باران با گاز دی اکسید کربن موجود در هوا تشکیل اسید کربنیک ضعف و نفوذ آن در زمین های آهکی و انجام واکنش شیمیایی، ترکیبی ناپایدار به نام بی کربنات کلسیم، به وجود آورده است.
چون این ماده در آب محلول است، در درون لایه های آهکی ضخیم، فضاهای خالی ریزی ایجاد کرده و این فضاهای خالی میلیون ها سال گسترش پیدا کرده و به مرور به هم پیوسته اند و به عبارتی میلیون ها سال قلم صانع جهان خلقت، به حکاکی و نقش آفرینی این شاهکار شگفت انگیز مشغول بوده است، تا این غار بسیار وسیع در دل زمین ایجاد شده است.

:: زیبایی های غار علیصدر

غار علیصدر از بسیاری جهات، علی الخصوص به علت وجود گذرگاه های ممتد آبی و دریاچه های وسیع و قابل قایقرانی که در سرتاسر غار گسترده شده اند، یکی از زیباترین جلوه های طبیعی ایران و جهان و پدیده ای منحصر به فرد در نوع خود می باشد. که فقط در معدودی از غارهای جهان، مثل غار مولیس در فرانسه و غارهای شوالیه و بوکان در استرالیا، چنین زیبائیهای خیره کننده ای وجود دارد.
آب دریاچه غار، بدون رنگ و بو می باشد و مزه آن معمولی است و هیچ گونه حیات جانوری در آن وجود ندارد. درجه حرارت آن در طول سال، ثابت و در حدود 12 درجه سانتیگراد است و به قدری زلال است، که تا عمق 10 متری با نور معمولی و چشم غیر مسلح به خوبی قابل روئیت است. نتایج آزمایشهای فیزیکوشیمیائی بر روی آن نشان می دهد، که در نقاط مختلف غار، ترکیبات شیمیایی آب نزدیک به هم بوده و جز آب های بی کربناته کلسیک سبک با PH اسیدیته نزدیک به خنثی می باشد و به دلیل وجود املاح آهکی فراوان در آب ، غیر قابل خوردن است. از آنجا که مازاد آب غار توسط رشته های مختلفی (مثل چشمه شور) به خارج غار هدایت می شود، لذا- سطح آب در طی فصول و سالهای مختلف به استثناء مواقع کم آبی ، یکنواخت است. ولی در مواقع کم آبی ،دارای نوساناتی بوده، که آثار آن بر روی دیواره غار به خوبی مشهود است.
عمق آب غار، در قسمت های مختلف، آن از صفر تا 14 متر در نوسان اس. آب دریاچه غار از چشمه های زیر زمینی و ریزش مداوم آب از دیوار و سقف غار تامین می شود، که منشا آنها به طور کلی از محل ریزشهای جوی است. سقف غار، که در بعضی قسمت ها تا حدود 10 متر از سطح آب ارتفاع دارد، پوشیده از کربنات کلسیم خالص و در بعضی قسمت ها مخلوط با عناصر دیگر است، که بر سر راه جریان آب از خارج به داخل غار به وجود آمده اند. این رسوبات به صور مختلف استالاکتیک هایی (چکنده) را تشکیل داده اند و در کف غار و در جاهایی که آب وجود ندارد ، استالاکمیت هایی (چکیده) با اشکال متنوع و جذاب به وفور دیده می شود.

منظره داخل غار بسیار بدیع و هوای آن بسیار پاک و لطیف بوده و عاری از هرگونه گرد و غبار و آلودگی میکروبی است و در تابستان خنک و در زمستان گرم و مطبوع است. همچنین هوای داخل غار سبک بوده و حالت سکون مطلق دارد. به طوری که چنانچه شمعی در آنجا روشن کننده، هیچ گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی شود.
در برخی از معابر غار 10 الی 11 کیلومتر پیشروی شده است، ولی هنوز تمام کانالها و شبکه های ارتباطی غار شده است، ولی هنوز تمام کانالها و شبکه های ارتباطی غار کشف نشده اند. در حال حاضر، پس از طی مسیر قابل قایقرانی ، غار نوردی پیاده ،در قسمت خشک غار آغاز می شود و گردشگران پس از طی مسافتی نسبتاً طولانی مجدداً با قایق ادامه مسیر می دهند. تا کنون 14 کیلومتر از معابر، غار کشف شده ولی تنها 4 کیلومتر از معابر که با پرژکتور نور پردازی شده اند، مورد بازدید قرار می گیرند.
در مجموع، بازدید از محوطه وسیع قندیل ها ، قندیل بزرگ ، جزایر سوم و چهارم، قایقرانی ، غار نوردی و گذراز پیچ و خم گذرگاه های آبی و دالانهایی با سقف بلوین، به بیننده می باوراند که این اثر ، حقیقتاً یکی از شاهکارهای جهان آفرینش است و هیچ وصفی توان توصیف این همه شکوه و زیبایی را ندارد.

:: تاسیسات رفاهی و تفریحی

در مجموعه سیاحتی غار علیصدر ، برای بازدید کنندگان تسهیلاتی شامل: .یک باب مهمانسرا، 10 دستگاه ویلایی چوبی یک و دو خوابه، 16 دستگاه سوئیت اقامتی، 50 دستگاه چادر صحرائی ، رستوران ، بازارچه خرید موارد خوراکی و صنایع دستی،نماز خانه ، سرویس بهداشتی ، توقگاه اتومبیل ، وسایل بازی کودکان، فضای سبز و امکان کوهنوری فراهم است.

*******************************************************************************************

کوهستان الوند

:: رشته کوه الوند

رشته کوه الوند، یکی از ویژگیهای طبیعی و جذاب استان همدان می باشد، که در جنوب شهر همدان و شمال شهر تویسرکان قرار گرفته است. الوند، بلندترین قله آن، با ارتفاع 3574 متر از سطح دریا، حد طبیعی بین این دو شهر می باشد. جهت این کوهستان از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است و استان همدان را به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم می کند. این کوهستان ، با دره های عمیق و سرسبز، چشم سارها، چمن زارها، قله ها و پوشش گیاهی و ... میعادگاه هزاران انسان شیفته طبیعت می باشد.

:: قله های کوهستان الوند

معروفت ترین قله ها ، از شمال غربی به جنوب شرقی عبارتند از : المابلاغ 2997 متر، کرکس 2959 متر، قزل ارسلان 3250 متر، دائم برف 3450 متر، کلاغ لان 3480 متر، الوند 3584 متر، تاریک دره 3314 متر، کمر لرزان 3338 متر، چهار قله (3184 ، 3172 ، 3166و 3170 متر) ، یخچال صاحب (گاو بره) 3486 متر، شاه نشین 3496 متر، سرخ بلاغ 3124 متر و قله کلاه قاضی 3125 متر .

:: دشتک های رشته کوه الوند

در کوهستان الوند، علاوه بر قلل مرتفع و شیب دار، دشتک های کوچکی وجود دارند، که سطح آنها از چمن زار پوشیده شده و چشمه های زیادی در آنها جاری است و با توجه به اینکه از سطوح نسبتاً مسطحی برخوردارند، به صورت محل استراحت و اطراق کوهنوردان درآمده اند.

مهمترین این تشتک ها عبارتند از : میدان میشان، تخت نادر، چمن شاه نظر و تخت رستم.

:: دره های شمالی و جنوبی الوند

در دامنه های شمالی الوند دره های پر آبی مانند : دره برفین، دره گنجنامه، دره عباس آباد، دوزخ دره، دره گوساله ، دره کیوارستان، دره سیمین دره ، دره مراد بیگ، دره دیوین، دره قز، دره حیدریه و غیره وجو دارد و دره های مصفایی نیز در دامنه جنوبی الوند واقع است، از جمله دره سرکان، دره آرتیمانی، دره فاران ، دره گزندر، دره شهرستانه و غیره .

:: چشمه های الوند

1- حوض نبی: از مشهورترین چشمه های الوند حوض نبی می باشد، که از زیر صخره ای بزرگ در زیر قله الوند سرچشمه گرفته و در جهت شمالی به سمت تخت نادر سرازیر می گردد و دارای آبی بسیار خنک و گواراست.
2- چشمه تخت نادر: در ابتدای تخت نادر واقع است و چشمه ای نسبتاً پرآب است.
3- چشمه کلاغ لان : چشمه ای دائمی است که در چمن زار کلاغ لان جاری است و آب مصرفی روستای دره مراد بیگ را تامین می کند.
4- چشمه قاضی : در دره مرادبیگ جاری است و آب مصرفی روستای دره مرادبیگ را تامین می کند .
5- چشمه ملک: سرچشمه رودخانه ای است که در دره دیوین جریان دارد.
6- هفت چشمه : این چشمه ، در دامنه جنوبی چهار قله و در جاده منتهی به تویسرکان جاری است.
7- چشمه خسرو: چشمه خسرو، در مسیر یخچال به کلاه قاضی در جریان است.
8- بهشت آب : در سمت دره کیوارستان و جنوب قله الوند چشمه کوچکی است که از شکاف صخره ای بیرون می آید و در سالهای کم آب، آب آن کم شده و گاهی در تابستانها به خشکی می گراید.
9- چشمه افعی : این چشمه در دامنه دوزخ دره واقع است.
10- چشمه آب مروارید: چشمه ای ایست پر آب و بسیار گوارا، که آب و بسیار گوارا، که آب این چشمه و چشمه افعی از مسیر رودخانه و فرجین می گذرد. در حوالی چشمه مروارید، نوعی درخت بید به نام " مروار" روئیده است و شاید به همین دلیل و یا به خاطر زلال بودن آب این چشمه، نام مروارید بر آن نهاده اند.

:: بعضی گلها و گیاهان خوراکی یا دارویی کوهستان الوند

پوشش گیاهی غالب در رشته کوه الوند "گون" است. گون گیاهی است بوته ای و خاردار که از ساقه آن صمغی به نام "کتیرا" می گیرد. محصول این گیاه در صنایع چسب و نساجی و غیره، کاربرد صنعتی دارد.
در فصول معتدل سال به ویژه در بهار هر جا که برفها ذوب می شوند، ابتدا گل یخ می روید که گلی سفید و زیباست. پس از آن لاله های زنگارنگ سر از خاک بیرون می آورند و در اطراف چشمه ها و چمن زارها، گلهای زرد و بنفش و گلهای لاله، آلاله، سوسن و گیاهانی از قبیل : پونه ، آزربه ، مفرا ، گزنه ، ریواس ، موسیر ، کنگر ، شیرین بیان ، طوطیا و غیره به وفور

می روید ، که بعضی از آنها خوراکی و برخی دارویی هستند. به عنوان مثال طوطیا را به عنوان سرمه ای شفابخش به چشم می کشند.

:: زندگی جانوری در کوهستان الوند

گرگ، روباه، خرگوش، شغال و سمور و پرندگانی مانند: عقاب سیاه و دال در این کوهستان دیده می شوند . قوچ، میش بز کوهی، کبک، کبوتر و عقاب دشت نیز، از حیوانات و پرندگان این منطقه می باشند.

*******************************************************************************************

باغ گیاهان دارویی بوعلی سینا

استان همدان از گذشته های دور، از قطب های تولید انواع گیاهان داروئی در کشور بوده است و طب سنتی با طبیبان سنتی در آن رواج داشته و با فرهنگ مردم عجین بوده، همچنین تهیه عرقیات گلهای معطر و گیاهان داروئی نیز مرسوم بوده است. با توجه به زمینه های موجود از جمله: رویش انواع گیاهان دارویی و تولید انبوه آن در استان، استقبال عمومی در استفاده از گیاهان داروئی، سابقه تاریخی استفاده از طب سنتی و وجود طبیب های مانند : حکیم ابوعلی سینا در گذشته و دکتر سید احمد علی خسروی همدانی و دیگران در حال حاضر، در سال 1375، " باغ گیاهان داروئی بوعلی سینا " در جنوب همدان احداث گردیده و توسط مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان، رویشگاههای طبیعی و مکانهای پراکنش گیاهان داروئی شناسایی گردید. که تا کنون منجر به شناسایی 250 گونه گیاهان داروئی و صنعتی شده است. به طور مثال ، کتیرا، محصول یکی از گیاهان صنعتی به نام "گون" می باشد، که خود یکی از اقلام صادراتی استان را تشکیل می دهد.

کاربردهای تحقیقاتی، آموزشی ، نمایشگاهی، احیاء و توسعه طب سنتی و فراهم کردن امکان بازدیدهای علمی، از جمله اهداف احداث باغ گیاهان داروئی بوعلی سینا در همدان بوده است.
لازم به ذکر است که : ارتفاعات الوند، کوههای بوطاقی، گرین، آلمابلاغ، خان گرمز، لشگردر، کوه سرده و کوه گرمه از عمده ترین مناطق رویش گیاهان دارویی در استان می باشند.

برخی از طرح های اجرا شده در باغ گیاهان دارویی عبارتند از:
الف- طرح جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی استان همدان
ب- کشت و اهلی کردن گیاهان موسیر در استان همدان
ج- ساخت 36 داروی گیاهی و معرفی به وزارت ارشاد، در زمان و آموزش پزشکی جهت اخذ مجوز از جمله :
1- داروی گیاهی ضد میگرن
2- داروی گیاهی تقویت کبد
3- داروی گیاهی ضدسینوزیت
4- داروی گیاهی ضد سوختگی
5- داروی گیاهی ضد نفخ و باد شکن
6- داروی گیاهی ضد رویش موهای صورت و غیره
در ضمن، با بررسی های انجام شده در موسسه تحقیقات جنگل و مرتع، مشخص شده است که گل راعی موجود در استان همدان، بالاترین درصد ماده موثره در کشور را داراست. در این راستا آزمایشهای مشابهی بر روی سایر گیاهان دارویی انجام می شود. این واحد در حال مقایسه اسانس گیاهان دارویی کشت شده در باغ گیاهان داروئی همدان با سایر استانهای کشور می باشد .

*******************************************************************************************

موزه تاریخ طبیعی همدان

:: تاریخچه

موزه تاريخ طبيعي همدان، در راستاي تامين اهداف علمي، آموزش و پژوهشی دانشگاه بوعلي سينا، در سال 1351شمسي، به همت آقاي جعفر محمد علي زاده بنيانگذاري شده است، و تا كنون نيز با مديريت ايشان اداره مي شود. اين موزه با الگوها و استانداردهاي بين المللي طراحي و تكميل شده است و نه تنها در سطح ايران، بلكه در سطح خاور ميانه و حتي جهان مطرح مي باشد. محل آن در فضاي دانشكده كشاورزي دانشـگاه بوعـلي سينا در انتهاي چهار باغ آزادگان

منشعب از ميدان مدرس واقع شده است، و با زير بناي تقريبي 2000 متر مربع در سه سالن مجزا و مرتبط به هم به شرح زیر جای داده شده اند:

:: سالن شماره 1

در اين سالن نگاره هاي سنگي كشف شده از مناطق مختلف ايران، توسط گروه تحقيق موزه و سفالينه ها، و دست سازهاي مفرغي و سكه به نمايش در آمده، كه مبين برداشت دقيق انسان ايراني و علاقمندي وي به طبيعت اطراف خود بوده است. همچنين حدود 300 مورد صحنه سازي از طبيعت وحش ايران به معرض ديد عموم گذاشته شده است.

:: سالن شماره 2

اين سالن به آبزيان اختصاص دارد و شامل دو بخش جدا از هم است:
در بخش اول: آكواريوم انواع ماهيان زينتي آب شيرين مناطق گرمسيري است، كه در حال حاضر تعدادي از آنها به صورت محدود و در حد تحقيقات در موزه نگهداري مي شوند. همچنين راه اندازي آكواريوم ماهي هاي آب شور و نيز احداث آكواريوم بزرگ و قابل رقابت با انواع بين المللي آن حاوي اقسام گوناگون آبزيان، در دست مطالعه مي باشد.
بخش دوم : شامل آبزيان فيكسه شده است. در اين قسمت نمونه هاي كمياب و نفيسي از انواع آبزيان ، خزندگان، و پستانداران، به صورت فيكسه شده در داخل محلول و يا به صورت " تاكسيدرمي " شده قرار دارد.

:: سالن شماره 3

در اين سالن، مجموعه اي از نمونه هاي كاني، فسيلي و سنگهاي رسوبي به جاي مانده از ادوار مختلف زمين شناسي ايران، جمع آوري شده است، كه گر چه فشرده اي از نمونه هاي كاني و فسيلي ايران است، ليكن غني ترين مجموعه هاي مشابه داخل كشور است.

:: اکتشافات

توجه به اكتشاف، بيانگر پوپايي و بالندگي يك موزه مي باشد. موزه تاريخ طبيعي همدان نيز درطول فعاليت 28 ساله خود برخي از نمونه ها را براي اولين بار در كشور كشف نموده است که البته اثبات جديد بودن آنها در سطح جهان نياز به تحقيق و بررسي بيشتري دارد. براي مثال، كشف 5 گونه جديد از ماهي هاي خليج فارس و چند نمونه از فسيلها، براي اولين بار توسط اين موزه گزارش شده است. در حال حاضر علاوه بر گردشگران و محققين، سالانه گروههاي زيادي از دانشجويان و دانش آموزان، از اين موزه ديدن مي كنند.