به گزارش صبح الوند، در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان دهنده کهن بودن جشن چهارشنبه‌سوری است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده‌ است.
مراسم چهارشنبه سوری، در همه شهرها و روستاهای ایران برگزار می‌شود، بدین صورت است که شب آخرین چهارشنبه سال (یعنی نزدیک غروب آفتاب روز سه‌شنبه)، بیرون از خانه، جلو در، در فضایی مناسب، آتشی می‌افروزند و اهل خانه، زن و مرد و کودک از روی آتش می‌پرند و با گفتن: «زردی من از تو، سرخی تو از من»، بیماری‌ها، ناراحتی‌ها و نگرانی‌های سال کهنه را به آتش می‌سپارند، تا سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کنند.
اما در چند سال اخیر این موضوع تغییر کرده و برخی از شهروندان از مواد محترقه برای این ایام استفاده می‌کنند. از چند هفته مانده به چهارشنبه آخر سال برخی از مردم از بمب‌های دست‌ساز استفاده می‌کنند و با ایجاد صداهای وحشتناک رعب و وحشت در دل مردم ایجاد می‌کنند و در برخی از موارد این مواد محترقه موجب معلول شدن افراد می‌شود.
هر چند با یک دهه قبل مقایسه کنیم، این روزها برخلاف سال‌های گذشته، استقبال کم‌خطرتری از چهارشنبه‌سوری انجام می‌شود و این مراسم سال‌های اخیر با کاهش تلفات مالی و جانی روبه‌رو بوده است.
تأثیر فرهنگ‌سازی رسانه‌های مختلف بویژه رادیو و تلویزیون در چند سال اخیر موجب شده است که حوادث خطرناک در چهارشنبه آخر سال، قابل قیاس با دهه 80 نباشد؛ طوری که مثلاً بر اساس آمارهای رسمی آتش‌نشانی، حوادث چهارشنبه‌سوری در سال 91 به نسبت سال 90 حدود 30 درصد کاهش داشته است.
با وجود این باز هم بی احتیاطی در برگزاری این مراسم و استفاده از وسایل آتش‌زای سنگین در چهارشنبه سوری، هرساله جان و سلامت استفاده‌کنندگان از مواد محترقه را به خطر می‌اندازد و حتی این شب برای عابرانی هم که نقشی در این کارهای پرخطر ندارند، تبدیل به کابوسی تلخ می‌شود.
در همین زمینه یکی از اقلامی که در پایان سال خریداران بسیاری دارد، مواد محترقه و ترقه‌های چهارشنبه پایان سال است که حتی در سبد خرید خانواده‌ها برای برپایی مراسم چهارشنبه پایان سال اضافه شده است. این مواد منفجره چهارشنبه پایان سال شامل ترقه آبشاری، ترقه پروانه‌ای، ترقه‌های چندزمانه، ترقه موشکی، دینامیت، موشک سه پایه‌ای و... را در بر می‌گیرد.
آسیب‌های چهارشنبه آخر سال با آموزش قابل کاهش است
مدیرکل پزشکی قانونی همدان گفت: دامنه آسیب‌های چهارشنبه آخر سال را می‌توان با توجه به مسائل آموزشی و نهادینه کردن این موضوعات از سنین پایه کاهش داد.
علی‌احسان صالح افزود: ارتقای دانش، آگاهی، نگرش، اعتقادات و باورهای افراد در هر زمینه‌ای موجب پیشگیری از بروز ناهنجاری‌ها بویژه برای گروه‌های در معرض خطر می‌شود.
وی تأکید کرد: آسیب‌هایی نظیر حوادث ناشی از مواد محترقه و منفجره یا آتش‌افروزی چهارشنبه آخر سال تهدیدی جدی برای سلامتی افراد بویژه کودکان و نوجوانان است.
صالح توصیه کرد: برای پیشگیری از حوادث اسفناکی که در مراسم آتش‌افروزی چهارشنبه آخر سال احتمال می‌رود، می‌توان از مدل پیشگیری از حوادث بهره گرفت.
مدیر‌كل پزشکی قانونی همدان اظهار داشت: حوادث چهارشنبه آخر سال گذشته فوتی برجا نگذاشته ولی سال 87، 3 نفر از شهروندان جان خود را در این آیین از دست دادند.
صالح خاطرنشان کرد: همچنین در سال 91، یک مورد مراجعه ناشی از انفجار مواد محترقه به پزشکی قانونی ثبت شد که در این حادثه گوش و بینی فرد مراجعه‌کننده دچار آسیب شدید شد.
به گزارش سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان آمارها نشان می‌دهد که بیشترین گروه آسیب‌دیده در حوادث چهارشنبه‌سوری گروه سنی 16 تا 23 سال و سپس گروه سنی 8 تا 15 سال هستند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز درباره آمار چهارشنبه‌سوری سال 91 گفت: سال گذشته در همدان 54 مورد مصدوم به فوریت‌هاي پزشکی گزارش شده و فوتی گزارش نشد. به طوری که شهرستان همدان در میزان مصدومان با 23 مورد رتبه اول و شهرستان ملایر با 16 مورد در رتبه دوم قرار داشت. به گفته حبیب‌ا... موسوی‌بهار در 5 سال اخیر، 9 هزار و 800 مورد حادثه مرتبط با چهارشنبه‌سوری به اورژانس گزارش شده است و 40 درصد از مصدومان را نوجوانان گروه سنی 15 تا 24 سال تشکیل می‌دهند.
وی فراوانی مصدومان مرد را 5/3 برابر زنان عنوان کرد و با بیان اینکه شایع‌ترین حادثه‌ها شامل زخم، پارگی، بریدگی است، گفت: ترقه، آتش، نارنجک 51 درصد حوادث را شامل می‌شود.
اطلاعیه نیروی انتظامی به مناسبت چهارشنبه آخر سال
نیروی انتظامی در اطلاعیه‌ای به مناسبت چهارشنبه آخر سال اعلام کرد: در سال‌های اخیر، کاهش خسارت و صدمات جانی و مالی ناشی از حوادث چهارشنبه آخر سال، نویدبخش افزایش همدلی و همراهی صمیمانه تمامی اقشار جامعه بویژه جوانان و نوجوانان با نیروی انتظامی و توجه به آموزش‌های ارائه شده از سوی ناجا، سازمان‌های همکار و رسانه‌ها بوده است.
این اطلاعیه با اشاره به اینکه تخلیه هیجانات کودکان، نوجوانان و جوانان در سایه نظارت خانواده‌ها و آگاهی آنان از حقوق خود و دیگران می‌تواند نویدبخش استقبالی زیبا از بهار باشد، اضافه می‌کند: بی نظمی، قانون‌شکنی و ایجاد مزاحمت برای دیگران در هیچ آيین و فرهنگی پذیرفته نیست و پلیس 110 آماده دریافت گزارشات مردمی است.
افزایش 23 درصدی گشت‌های انتظامی در همدان
فرمانده انتظامی همدان از افزایش 23 درصدی گشت‌های انتظامی در این استان خبر داد. حاجی‌محمد مهدیان‌نسب در ادامه با بیان اینکه باید والدین مراقب فرزندان خود باشند، گفت: رویکرد پلیس در چهارشنبه‌سوری محله‌محوری است.
وي با تأکید بر اینکه با متخلفان برخورد قانونی صورت می‌گیرد، ادامه داد: افراد متخلف تا پایان عید در بازداشت نگه داشته می‌شوند.
پلیس همدان اقدامات پیشگیرانه را برای چهارشنبه آخر سال در دستور کار دارد و در این راستا محدودیت‌هایی نیز برای تردد خودرو در بلوارهای شلوغ پیش‌بینی شده است.
افزون بر 3 میلیون عدد مواد محترقه در این استان کشف و ضبط شده است.
توصیه‌هایی برای مدیریت بهتر چهارشنبه‌سوری
براساس آمارهای اورژانس، ترقه، آتش و نارنجک بیشترین حوادث چهارشنبه‌سوری سال قبل را ایجاد کرده است. بنابراین بهتر است در وهله اول، این وسایل را خریداری نکنید ولی به هر حال اگر قصد خرید این وسایل را دارید، دست کم بهتر است این مواد را از دستفروش تهیه نکنید. این مواد محترقه را از فروشگاه‌های معتبر بخرید. اگر هم خودتان از وسایل آتش‌زا استفاده نمی‌کنید، باز هم بهتر است تا حد امکان از مکان‌هایی که از مواد محترقه در آن استفاده می‌شود، دوری کنید.
همچنین بقایای مواد آتش بازی نباید سریع جمع شود و حتماً 15 تا 20 دقیقه برای جمع‌آوری آن صبر کنید، سپس باقیمانده مواد آتش بازی را در سطل آب بریزید و آن را دفع کنید.
براساس توصیه‌های اورژانس، در صورت امکان یک شیلنگ آب در نزدیکی محوطه آتش آماده باشد تا در صورت لزوم بتوان از آن استفاده کرد. نکته بسیار مهم بعدی این است که از نگهداری مواد محترقه یا تهیه و ساخت وسایل آتش بازی ـ بخصوص در منزل، زیر زمین و محل کار ـ جلوگیری کنید، زیرا بیشتر این مواد خاصیت انفجار خود به خودی دارند.
در چهارشنبه‌سوری از حمل مواد محترقه ـ حتی به مقادیر بسیار کم ـ در جیب لباس و کیف خودداری کنید و هیچگاه مواد آتش بازی (منفجره و محترقه) را در ظروف شیشه‌ای یا فلزی قرار ندهید، زیرا در صورت انفجار ذرات شیشه یا فلز، به اطراف پرتاپ می‌شود و خطرات جانی به دنبال خواهد داشت.
در این مراسم، از پرتاب مواد آتش بازی به طرف افراد دیگر خودداری کنید و همچنین هیچگاه از الکل برای آتش‌گیری مواد استفاده نکنید. پرتاب مواد آتش‌زا مانند فشفشه و موشک روی درخت‌ها، بام و بالکن منازل از عوامل عمده وقوع آتش‌سوزی است، بنابراین از انجام این کار صرف نظر کنید.
افزون بر این، از قرار دادن ظروف تحت فشار مثل کپسول، اسپری و حشره کش‌ها روی آتش خودداری کرده و از سوزاندن وسایلی چون کپسول گاز، لاستیک و آمپول نیز اجتناب کنید.
برپایی آتش در معابر باریک و در نزدیکی پست‌های برق یا ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز و پارکینگ‌های عمومی نیز می‌تواند خطرات جدی را در این شب به دنبال داشته باشد.
براساس قانون، خرید و حمل مواد محترقه غیرمجاز که برای جشن‌ها و مراسم استفاده می‌شود، مستوجب جزای نقدی از 500 هزار تا 10 میلیون ریال خواهد شد.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که امروزه مواد محترقه چهارشنبه پایان سال به سبد خانواده‌ها اضافه شده است ولی می‌توان بدون مواد منفجره و ترقه؛ مانند ایرانیان درگذشته این مراسم پایانی سال را با محبت و بدون آسیب به دیگران جشن گرفت.